కాకన్మఠ్ అనేది భారతదేశంలోని మధ్యప్రదేశ్లోని సిహోనియా వద్ద ఉన్న 11వ శతాబ్దపు శిథిలమైన శివాలయం . దీనిని కచ్ఛపఘాట పాలకుడు కీర్తిరాజ నిర్మించాడు . అసలు ఆలయ సముదాయంలో కొంత భాగం మాత్రమే ఇప్పుడు మిగిలి ఉంది. ఈ ప్రదేశం నుండి కొన్ని శిల్పాలు ఇప్పుడు గ్వాలియర్‌లో ఉన్నాయి . గ్వాలియర్‌లోని సాస్-బహు దేవాలయం వద్ద లభించిన కచ్ఛపఘాటా శాసనం నుండి దీనిని ఊహించవచ్చు . కీర్తిరాజు సింహపాణియ (ఆధునిక సిహోనియా)లో పార్వతీ స్వామి (శివుడు) కి అంకితం చేయబడిన ఒక అసాధారణ ఆలయాన్ని నిర్మించినట్లు శాసనం పేర్కొంది .
ఒక జానపద పురాణం ప్రకారం, ఈ ఆలయానికి సూరజ్‌పాలుడి రాణి అయిన కాకనావతి లేదా కాకనాడే పేరు మీద కాకన్మధ్ అని పేరు పెట్టారు. ఈ పురాణం యొక్క చారిత్రకత సందేహాస్పదంగా ఉంది. ఒక అవకాశం ఏమిటంటే ఈ ఆలయ పేరు కనక్ (బంగారం) మరియు మఠం (మందిరం) నుండి ఉద్భవించింది. మొదట్లో, ఈ ప్రదేశంలో ఒక ఆలయ సముదాయం ఉండేది, దాని చుట్టూ నాలుగు అనుబంధ మందిరాలు ఉన్న కేంద్ర ఆలయం ఉంది. కేంద్ర ఆలయ శిథిలాలు మాత్రమే ఇప్పుడు ఉన్నాయి: దాని బయటి గోడలు, బాల్కనీలు మరియు దాని శిఖరంలో ఒక భాగం పడిపోయాయి. ఈ నష్టం బహుశా భూకంపం సమయంలో జరిగి ఉండవచ్చు.
1393-94 వ సంవ‌త్స‌రం నాటి సంస్కృత భాషా స్తంభ శాసనం దుర్గాప్రసాదుడు మహాదేవ ఆలయాన్ని (అంటే, కాకన్‌మఠం) పునరుద్ధరించడాన్ని నమోదు చేస్తుంది. స్తంభ శాసనం దుంగార ( గ్వాలియర్ యొక్క తోమర పాలకుడు) పాలనలో దేఖాన అనే యాత్రికుడి సందర్శనను నమోదు చేస్తుంది . దేఖాన కాకాక కుమారుడు మరియు నలపురగఢ నివాసి అని పేర్కొంది . ఇప్పుడు, ఈ ఆలయాన్ని భారత పురావస్తు సర్వే ( ASI) జాతీయ ప్రాముఖ్యత కలిగిన స్మారక చిహ్నంగా వర్గీకరించింది . మధ్యప్రదేశ్లోని మొరెనా జిల్లా సిహోనియా అనే ప్రాంతంలో ఈ ఆలయం ఉంది. అయితే చ‌రిత్ర ప్రకారం ఈ ఆలయాన్ని రాత్రికి రాత్రే దెయ్యాలు నిర్మించాయ‌ని అంటారు. కేవ‌లం శివాల‌యాల్లోకి మాత్రమే భూతాల ప్ర‌వేశం ఉంటుంది క‌నుక అవి త‌మ కోస‌మే ఒక శివాల‌యాన్ని నిర్మించుకున్నాయ‌ని చెబుతారు.
